Czas upływa bardzo
szybko i ani się obejrzeliśmy a minęły 4 lata od założenia grupy Mayn Shtetele
Mielec (data założenia: 12 listopada 2019 roku).
Nasz wspólny, czwarty
rok obfitował w wiele ważnych wydarzeń.
Przyjrzyjmy się zatem jak to było w ostatnich miesiącach.
Upamiętnienia
Ogromnie zależało na tym, aby w miejscu gdzie stała mielecka synagoga znalazła się tablica
informacyjna wraz z dużym zdjęciem synagogi. Wielu mieszkańców miasta nie tylko
nie wie gdzie stała mielecka bożnica, ale w ogóle nie wie, że taki obiekt w
Mielcu istniał.
12
kwietnia 2023 roku z inicjatywy naszej grupy, dzięki
stowarzyszeniu Strażnicy Pamięci z Łodzi, które jest fundatorem tablicy, przy
dużej współpracy z Fundacją Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, która to fundacja jest
właścicielem terenu, stanęła wymarzona przez nas tablica. Autorką projektu jest Greta
Pękała, a powstanie tablicy zawdzięczamy pracy wielu osób, członków grupy MSM.
Tydzień później, 19 kwietnia 2023r. na „kamieniu” znajdującym się na trasie marszu mieleckich Żydów, który miał miejsce w dniu ich wypędzenia z Mielca (9 marca 1942 roku), została umieszczona pamiątkowa tabliczka. Kamień ten jest widoczny na zdjęciach z deportacji, dlatego też ogromnie zależało nam na tym aby przy okazji remontu linii kolejowej, nie zniknął z mieleckiego krajobrazu. Dzięki przychylnemu stanowisku Polskich Linii Kolejowych, kamień pozostał na miejscu.
Tabliczka została ufundowana ze środków prywatnych.
W tym roku minęło 80 lat od rozstrzelania i pogrzebania na cmentarzu żydowskim przy ulicy Traugutta w Mielcu Sary, Feli i Lusi Protter. Sara, jej córka Fela i dwuletnia córeczka Feli Lusia zostały upamiętnione poprzez tabliczkę umieszczoną na kamieniu przeniesionym na cmentarz z terenu gdzie stała mielecka synagoga. Kamień ten najprawdopodobniej pochodzi ze ścian rozebranej po spaleniu synagogi. Został przeniesiony na cmentarz dzięki uprzejmości Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.
Tabliczka została
ufundowana ze środków prywatnych.
Porządkowanie
miejsc pamięci i cmentarzy
To czwarty rok kiedy opiekujemy się cmentarzem przy ulicy Traugutta. W tym roku odbyło się kilka akcji porządkowania cmentarza.
Członkowie grupy
porządkowali też mogiłę zbiorową na ulicy Wspólnej/Świerkowej.
Na uwagę zasługuje fakt, że stałą opieką członków grupy objęta została również działka na której
stała synagoga. W tym roku wyczyściliśmy pomnik, który znajduje się w tym
miejscu, działka jest regularnie koszona i zbierane są z niej śmieci.
To był pierwszy rok
kiedy zaopiekowaliśmy się również cmentarzem przy ulicy Jadernych. Renowacji poddane
zostało ogrodzenie, które obecnie prezentuje się imponująco. W tym roku również
po raz pierwszy w historii Mielca, cmentarz porządkowany był przez grupę młodzieży z jednego z kibiców w Izraelu.
Porządkowanie odbywało się wspólnie z członkami naszej grupy. Możliwe było
dzięki Dariuszowi Popieli i jego Fundacji Centrum. Fundacja zakupiła również na
kwotę 1000 zł sprzęt potrzebny do porządkowania i farbę do malowanie ogrodzenia.
https://maynshtetelemielec.blogspot.com/2023/07/wizyta-modziezy-z-izraela-w-mielcu.html
Na ogrodzeniu cmentarza powiesiliśmy również tabliczkę informująca.
Sfinsowana została ze środków prywatnych, tabliczkę wykonała firma Grawprojekt.
Dzięki nagrodzie
finansowej, którą otrzymałam w 2022 roku z Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, możliwe było zakupienie farby, zakupienie podkaszarki, zakupienie narzędzi
ogrodniczych, możliwe było też wiele innych działań, których podjęliśmy się w ostatnim roku.
Uroczystości
Podobnie jak w
poprzednich latach wspólnie pamiętaliśmy o:
Międzynarodowym Dniu
Ofiar Holokaustu,
rocznicy deportacji mieleckich Żydów (naszymi gośćmi byli Ewa Łuczyńska z Warszawy reprezentująca organizację B'nai B' Polska i Paweł Kulig z Łodzi, prezes Stowarzyszenia Strażnicy
Pamięci z Łodzi) – 9 marca 2023r.,
rocznicy likwidacji społeczności żydowskiej z Radomyśla Wielkiego – spotkaliśmy się na cmentarzu w Radomyślu Wielkim, byli z nami radomyślanie, tarnowianie, dębiczanin oraz Amerykanka żydowskiego pochodzenia – 19 lipca 2023r.,
rocznicy spalenia mieleckiej synagogi – naszymi gośćmi byli: Scott Genzer i Hanna Stojanik z Zarządu Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego oraz Piotr Puchta, dyrektor Fundacji, Ireneusz Socha z Dębicy, dzialający na rzecz przywracania pamięci o dębickich Żydach, wspólnie ze Scottem i gośćmi z FODŻ spotkaliśmy sie tego dnia z Prezydentem Mielca Jackiem Wiśniewskiem – 15 września 2023r.
W tym roku upamiętniliśmy również 80 rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim, byli z nami tego dnia potomek mieleckich Żydów Mark Isaac i jego żona Gabriela Bulisova.
Wizyty
potomków
Pod koniec marca 2023 roku, odwiedziła nas Ilana Horn Fine, wnuczka pochowanej na cmentarzu przy ulicy Traugutta Sary Horn. Ilana odwiedziła również Muzeum Regionalne Pałacyk Oborskich, ktoremu podarowała swój obraz poświęcony pamięci swojej rodziny, która zginęła w |Holokauście.
Film nakręcony podczas pobytu Ilany w Mielcu znajduje się w tym linku:
https://www.youtube.com/watch?v=WgFGBs9irU4
https://maynshtetelemielec.blogspot.com/2023/05/ilana-fine-horn-wspomnienia-z-wizyty-w.html
W kwietniu odwiedzili
nas Marc Isaac, któego babcia pochodziła z Mielca i jego żona Gabriela Bulisova. Mark i Gabriela realizują swój
autorski projekt upamiętniający ofiary Holokaustu. Zrobili to również w Mielcu.
Mielec odwiedził również Alex Allweiss, którego rodzina pochodzi z Jaślan.
We wrześniu Mielec
odwiedził Scott Genzer osoba niezwykle zasłużona dla pamięci o mieleckich
Żydach. Mieliśmy okazję podziękować Scottowi za jego wspaniałą pracę.
Spotkaliśmy się ze Scottem nie tylko podczas uroczystości upamiętniającej ofiary spalenia
synagogi, ale na spotkaniu z Prezydentem Miasta i na uroczystej kolacji z członkami grupy.
Grupa
w mediach
Na początku roku miałam
okazję opowiedzieć o historii mieleckich Żydów i działalności Grupy podczas
wywiadu, do którego zaprosiło mnie Muzeum Regionalne Pałacyk Oborskich.
Wywiad znajduje się w tym linku:
https://www.youtube.com/watch?v=-KT80clthQA&t=43s
16
kwietnia 2023 r. na zaproszenie telewizji TVN24 wzięłam
udział w telewizyjnej debacie dot.
powstania w getcie warszawskim, gdzie z moimi przyjaciółmi z Forum Dialogu,
Markiem Chmielewskim i Dorotą Budzińską oraz Patrycją Dołowy mieliśmy okazję porozmawiać
o pracy na rzecz pamięci o Żydach.
W tym roku ukazał się
również artykuł dotyczący działalności grupy
na portalu ObywatelePro.
Artykuł znajduje się w tym linku:
https://obywatelepro.pl/izabela-sekulska/
Media mieleckie na
bieżąco relacjonowały nasze działania (rocznice, upamiętnienia).
Inne
W grudniu 2022 roku zostałam zaproszona przez Stevena Reece'a do rozmowy na temat działalności grupy. Steven pisze pracę na temat działalności na rzecz ochorny dziedzictwa żydowskiego.
W czerwcu członkowie grupy mieli okazję wziąć udział w zwiedzaniu krakowskiego Kazimierza z przewodniczką Janiną Naskalską – Babik.
Tego samego dnia
odebrałam w Muzeum Żydowskim Galicja wyróżnienie Chroniąc Pamięć.
Miałam również przyjemność poprowadzić we wrześniu spotkanie autorskie z Tymkiem, które odbyło się w Tarnowie w ramach Galicjaner Sztetl Dni Pamięci Żydów Galicyjskich.
https://www.youtube.com/watch?v=hBoxrRH1reY&t=294s
https://maynshtetelemielec.blogspot.com/2023/09/tymon-picheta-kiedy-steve-by-w-moim.html
Od listopada 2022 roku
do dzisiaj na blogu ukazało się 12 tekstów. Były to teksty obejmujące rózną tematykę, ale za najwazniejsze uważam te, które są wynikiem archiwalnych poszukiwań i opowiadają o losach żydowskich mielczan.
Te teksty są w mojej
opinii tymi, które zasługują na szczególną uwagę:
https://maynshtetelemielec.blogspot.com/2023/09/odnaleziona-pamiec-powrot-matyldy-braun.html
https://maynshtetelemielec.blogspot.com/2022/11/twarze-mieleckiego-sztetla-mosze-borger.html
https://maynshtetelemielec.blogspot.com/2023/01/mieleccy-zydzi-schindlera.html
Wszystkim, którym leży
na sercu pamięć o mieleckich Żydach – ogromnie dziękuję za pracę wykonaną w
tym roku.
I za pamięć.
Byliście wspaniali!
Tak jak powiedziałam w nagraniu realizowanym dla Muzeum Historii Żydów Polskich - dalej będziemy snuć opowieści o mieleckim sztetlu, bo to co nie opowiedziane umiera... a nie chcielibyśmy aby tak się stało.
Mazeł tow!
Izabela Sekulska
Zdjęcia: członkowie grupy Mayn Shtetele Mielec
www.mayn.shtetele.mielec.pl
